Mai Hương
Từ Mỹ đến châu Âu, TMA được coi là biện pháp cuối cùng giảm thiểu va chạm trên cao tốc – giải pháp mà nhiều chuyên gia cho rằng Việt Nam cần sớm cân nhắc.
Vụ tai nạn liên hoàn sáng 15/9 trên cao tốc Cầu Giẽ – Ninh Bình, khi một ô tô đâm vào xe bồn tưới cây khiến 18 người bị thương đã một lần nữa đặt ra câu hỏi về an toàn trên cao tốc.
Các phương tiện bảo trì, tưới cây thường di chuyển với tốc độ rất chậm, tạo ra sự chênh lệch lớn so với dòng xe đang lưu thông nhanh.
Dù đã được trang bị đèn tín hiệu, bảng điện tử hay chóp nón cảnh báo, những phương tiện này vẫn đối diện nguy cơ va chạm nghiêm trọng.
Chính vì thế, nhiều quốc gia phát triển đã tìm đến giải pháp Truck Mounted Attenuator (TMA) – thiết bị giảm chấn được coi là “lá chắn cứu mạng” trên cao tốc.
TMA – cơ chế hoạt động của “tường chắn cuối cùng”
TMA là một hộp giảm chấn lớn gắn ở đuôi xe bảo trì hoặc xe cảnh báo. Bên trong được thiết kế nhiều khoang hấp thụ năng lượng.
Khi một phương tiện va chạm từ phía sau, thay vì lao thẳng vào xe bảo trì, lực va chạm sẽ được TMA hấp thụ và phân tán, giúp giảm thiểu thương vong.
Các thử nghiệm cho thấy, ngay cả khi một xe con lao vào TMA ở tốc độ 100 km/h, phần đầu xe bị hư hỏng nặng nhưng tài xế vẫn an toàn, trong khi xe bảo trì phía trước gần như không bị ảnh hưởng. Nhờ vậy, TMA được xem như “tường chắn cuối cùng” bảo vệ tính mạng trên cao tốc.
Lý do TMA cần thiết trên cao tốc
Sự khác biệt tốc độ giữa xe bảo trì và xe lưu thông khiến tai nạn luôn rình rập. Các biện pháp cảnh báo truyền thống chỉ giúp tài xế nhận biết từ xa nhưng không thể làm giảm hậu quả nếu va chạm xảy ra.
Ở Mỹ và nhiều nước châu Âu, ngoài việc lắp TMA, các kỹ sư còn bố trí xe “shadow vehicle” hộ tống phía sau. Xe này vừa phát tín hiệu cảnh báo, vừa mang TMA để bảo vệ công nhân và phương tiện bảo trì.
Nghiên cứu của Texas A&M University System (2014) chỉ ra, khi có TMA, thiệt hại kinh tế trung bình mỗi vụ tai nạn giảm gần 200.000 USD.
Trong khi đó, báo cáo năm 2022 từ Đại học George Mason và Viện Giao thông Virginia Tech cho thấy tỷ lệ xe đi quá gần khu vực thi công giảm từ 18% xuống chỉ còn 3,6% khi kết hợp TMA với xe hộ tống và bảng cảnh báo điện tử.
Chi phí và lợi ích
Một bộ TMA hiện có giá từ 20.000 – 35.000 USD, chưa bao gồm xe tải để gắn thiết bị.Khi bị va chạm trực diện, phần hộp giảm chấn phải thay mới với chi phí khoảng 10.000 – 15.000 USD.
Dù chi phí đầu tư không nhỏ nhưng nếu so sánh với tổn thất về kinh tế và đặc biệt là sinh mạng con người trong các vụ tai nạn, TMA được đánh giá là giải pháp đáng giá.
Trong bối cảnh các vụ tai nạn liên quan đến xe bảo trì cao tốc vẫn xảy ra, việc nghiên cứu áp dụng TMA tại Việt Nam có thể là hướng đi cần thiết.
Nếu kết hợp cùng hệ thống cảnh báo điện tử và xe “shadow vehicle”, TMA sẽ trở thành “thần hộ mệnh” thực sự, bảo vệ cả công nhân thi công lẫn người tham gia giao thông.
Mai Hương
