Trang
Xe plug-in hybrid (PHEV) được xem là "cầu nối xanh" giữa động cơ xăng và xe điện. Tuy nhiên, dữ liệu thực tế cho thấy chúng phát thải CO₂ cao hơn gần 5 lần so với con số trong phòng thí nghiệm.
Từ khi ra mắt, xe hybrid cắm sạc (plug-in hybrid - PHEV) được ca ngợi là bước chuyển thông minh trong hành trình hướng đến giao thông không phát thải.
Với cấu trúc gồm cả động cơ điện và động cơ xăng, PHEV có thể di chuyển bằng điện trong quãng đường ngắn, đồng thời đảm bảo phạm vi hoạt động dài nhờ xăng. Đây được xem là giải pháp "hai trong một" vừa tiết kiệm, vừa thân thiện môi trường.
Tuy nhiên, khi rời khỏi những con số mô phỏng trong phòng thử nghiệm, bức tranh thực tế của PHEV lại ít "xanh" hơn nhiều.
Theo báo cáo mới của tổ chức phi lợi nhuận Transport & Environment (T&E) đăng tải trên The Guardian, lượng phát thải CO₂ trung bình của xe PHEV cao gấp 4,9 lần so với kết quả trong bài thử tiêu chuẩn. Kết quả này được tổng hợp từ hơn 800.000 xe PHEV tại châu Âu trong giai đoạn 2021 - 2023.
Theo số liệu công bố, trong khi các hãng xe quảng bá rằng PHEV giảm phát thải tới 75% so với xe xăng dầu truyền thống, thực tế cho thấy mức giảm chỉ đạt khoảng 19%. Khoảng chênh lệch này không chỉ khiến người dùng thất vọng mà còn đặt ra câu hỏi về cách thức thử nghiệm và tiêu chuẩn đánh giá khí thải.
Bà Sofía Navas Gohlke, một trong những tác giả của nghiên cứu, chia sẻ rằng khoảng cách giữa mức phát thải thực tế và số liệu chính thức đang ngày càng chênh lệch. Điều này cho thấy vấn đề không chỉ đến từ phương pháp đo lường mà còn liên quan trực tiếp đến cách người dùng vận hành và sạc xe PHEV trong thực tế.
Theo nhóm nghiên cứu, nguyên nhân chính nằm ở "hệ số sử dụng điện", tức tỷ lệ quãng đường xe chạy hoàn toàn bằng điện so với tổng quãng đường. Trong các bài thử, con số này được giả định lên tới 84%, trong khi thực tế chỉ đạt 27%.
Điều này đồng nghĩa rằng động cơ xăng của xe PHEV hoạt động thường xuyên hơn nhiều, thậm chí ngay cả khi người dùng bật chế độ chạy điện. Hệ quả là lượng khí CO₂ phát thải thực tế cao hơn nhiều so với công bố.
Bên cạnh đó, sự chênh lệch số liệu còn tạo lợi thế kinh tế cho các hãng xe. Theo báo cáo, việc "thổi phồng" khả năng tiết kiệm nhiên liệu và giảm khí thải của PHEV đã giúp bốn tập đoàn ô tô lớn tại châu Âu né được hơn 5 tỷ euro tiền phạt trong giai đoạn 2021 - 2023.
Trong khi đó, người tiêu dùng lại phải trả giá đắt. Do động cơ xăng hoạt động thường xuyên hơn dự tính, chi phí nhiên liệu thực tế của xe PHEV cao hơn khoảng 500 euro/năm so với mức quảng cáo.
Ông Colin Walker, chuyên gia thuộc tổ chức Energy and Climate Intelligence Unit (ECIU), nhận định: "Người tiêu dùng đang bị đánh lừa khi tin rằng mua xe hybrid cắm sạc là đang giúp bảo vệ môi trường. Thực tế, chúng không tốt hơn bao nhiêu so với xe xăng dầu thông thường".
Kết quả nghiên cứu của T&E xuất hiện đúng lúc Liên minh châu Âu đang tranh luận về lộ trình cấm xe động cơ đốt trong từ năm 2035.Trong bối cảnh nhiều quốc gia còn phụ thuộc vào ngành ô tô truyền thống, PHEV được xem là "giải pháp linh hoạt" để tránh cú sốc chuyển đổi.
Tại Đức - quốc gia có ngành công nghiệp ô tô hàng đầu châu Âu, Thủ tướng Friedrich Merz từng khẳng định sẽ tìm mọi cách để "tránh sự cắt giảm đột ngột" vào năm 2035. Các nhà sản xuất Đức cũng vận động hành lang nhằm kéo dài thời gian áp dụng lệnh cấm và giữ chỗ đứng cho xe hybrid trong giai đoạn trung gian.
Tuy nhiên, giới chuyên gia cảnh báo rằng việc duy trì PHEV chỉ mang tính tạm bợ, bởi hiệu quả môi trường của dòng xe này thấp hơn nhiều so với kỳ vọng. Ông Patrick Plötz thuộc Viện Nghiên cứu Hệ thống và Đổi mới Fraunhofer (Đức) nhấn mạnh:
Khi số liệu cho thấy lượng phát thải của PHEV gần tương đương xe xăng, câu hỏi đặt ra là: liệu chúng có thực sự là "cầu nối xanh" cho quá trình chuyển đổi sang xe điện, hay chỉ là "chiếc áo khoác xanh" cho công nghệ cũ?
Câu trả lời phụ thuộc vào nhiều yếu tố, từ cách đo lường, thói quen sạc pin, đến chính sách khuyến khích sử dụng điện đúng cách. Nếu người dùng thường xuyên sạc pin và di chuyển quãng ngắn trong đô thị, PHEV vẫn có thể là lựa chọn hiệu quả. Nhưng nếu sạc không thường xuyên, xe sẽ vận hành như một chiếc ô tô xăng thông thường.
Tại Việt Nam, xe PHEV từng xuất hiện chủ yếu trong phân khúc hạng sang, với các thương hiệu như Volvo, Range Rover hay Mercedes-Benz. Tuy nhiên, vài năm trở lại đây, làn sóng xe hybrid cắm sạc từ Trung Quốc như BYD, Lynk & Co hay MG đã khiến thị trường bắt đầu chú ý hơn đến công nghệ này.
Khác với các mẫu hybrid cắm sạc truyền thống vốn phụ thuộc nhiều vào động cơ xăng, các mẫu xe Trung Quốc ưu tiên động cơ điện khi còn pin, giúp quãng đường chạy thuần điện xa hơn và tỷ lệ sử dụng điện cao hơn đáng kể.
Nhờ vậy, hệ số sử dụng điện của chúng tốt hơn, kéo theo lượng phát thải CO₂ thấp hơn trong điều kiện sử dụng thực tế.
Tuy nhiên, rào cản tâm lý vẫn rất lớn. Người tiêu dùng Việt vẫn còn e ngại về pin, chi phí bảo dưỡng hệ truyền động lai, và giá trị bán lại thấp. Ngoài ra, cơ sở hạ tầng sạc công cộng chưa phát triển cũng khiến việc khai thác tối đa khả năng chạy điện của xe PHEV trở nên khó khăn.
Trang
