Mai Hương
Từ chiếc xe Chiến thắng năm 1958 đến nhà máy VinFast ở Ấn Độ năm 2025, ngành ô tô Việt Nam đã ghi dấu 80 năm với nhiều cột mốc tiên phong.
Ngành ô tô Việt Nam trong 80 năm qua đã trải qua nhiều bước ngoặt, để lại hàng loạt dấu ấn “lần đầu tiên” trong lịch sử.
Từ chiếc xe Chiến thắng, La Dalat đến VinFast xuất khẩu ô tô điện sang Mỹ và xây dựng nhà máy ở Ấn Độ, hành trình ấy phản ánh khát vọng vươn tầm thế giới của doanh nghiệp Việt.
Chiếc xe con đầu tiên do người Việt chế tạo
Năm 1958, chiếc ô tô mang tên Chiến thắng chính thức ra đời. Đây là mẫu xe do người Việt thiết kế và chế tạo, dựa trên hình mẫu Fregate của Pháp.
Các chi tiết quan trọng như thân máy, nắp máy, chế hòa khí… đều được thợ cơ khí trong nước tạo khuôn, đúc gang và gia công thủ công với nguyên liệu phần lớn từ phế liệu chiến tranh.
Đặc biệt, họa sĩ Diệp Minh Châu tham gia khâu tạo hình, khắc Chùa Một Cột lên núm còi và gắn tượng đồng chiến sĩ cầm cờ trên nắp capo.
Dù mang ý nghĩa lớn, mẫu xe này không được sản xuất hàng loạt vì chiến tranh và khó khăn kinh tế.
Thương hiệu ô tô Việt đầu tiên
Câu chuyện về thương hiệu ô tô Việt Nam vẫn gây tranh cãi. Nếu Chiến thắng là chiếc xe đầu tiên do người Việt chế tạo thì La Dalat (1970–1975) – lắp ráp tại Sài Gòn bởi công ty con của Citroën được xem là mẫu xe thương mại đầu tiên mang tên thuần Việt, với tỷ lệ nội địa hóa đạt 40% vào năm 1975.
Đến năm 2012, Vinaxuki giới thiệu mẫu VG150, do doanh nghiệp tư nhân trong nước tự nghiên cứu và chế tạo, đạt tỷ lệ nội địa hóa 58%.
Tuy nhiên, do khủng hoảng tài chính, dự án không thể thương mại hóa và Vinaxuki ngừng hoạt động năm 2015.
Liên doanh ô tô nước ngoài đầu tiên
Ngày 19/8/1991, Xí nghiệp liên doanh ô tô Hòa Bình (VMC) được thành lập, hợp tác giữa Việt Nam và Philippines.
Đây là liên doanh đầu tiên được cấp phép lắp ráp xe Kia, Mazda và BMW theo dạng CKD (nhập linh kiện rời, lắp ráp trong nước).
Cũng trong thời điểm này, Mekong Auto ra đời với sự tham gia của VEAM và các đối tác Hàn Quốc, Nhật Bản.
Năm 1992, Mekong Auto xuất xưởng mẫu Mekong Star hai cầu, sử dụng động cơ SsangYong. Chỉ một năm sau, mẫu xe đã được xuất khẩu sang Nhật Bản và Trung Quốc, trở thành chiếc ô tô lắp ráp tại Việt Nam đầu tiên vươn ra thị trường quốc tế.
Xuất khẩu ô tô Made in Vietnam
Sau Mekong, nhiều doanh nghiệp tiếp tục ghi dấu trên bản đồ xuất khẩu. Thaco xuất khẩu ô tô con sang ASEAN từ năm 2020.
VinFast gây tiếng vang khi đưa 999 chiếc xe điện sang Mỹ vào cuối năm 2022. Trong khi đó, Hyundai Thành Công xuất khẩu Solati và Mighty N250 sang Peru, đồng thời đưa Palisade sang Thái Lan vào năm 2023.
Những bước đi đầu tiên với xe điện
Trước khi ô tô điện hiện đại xuất hiện, Hà Nội từng có xe buýt điện bánh hơi (1989–1990), hoán cải từ xe Liên Xô, lấy điện từ dây dẫn trên cao.
Tuy nhiên, đến năm 2021, mẫu VinFast VF e34 mới trở thành ô tô điện đúng nghĩa đầu tiên do Việt Nam sản xuất.Xe sử dụng pin lithium, di chuyển tối đa 285 km mỗi lần sạc và được bảo hành 10 năm.
Thương hiệu Việt bước ra sân khấu quốc tế
Năm 2018, VinFast là hãng xe Việt Nam đầu tiên góp mặt tại Triển lãm ô tô Paris.
Hai mẫu LUX A2.0 và LUX SA2.0 không chỉ gây ấn tượng với thiết kế chuẩn quốc tế mà còn giúp VinFast được AutoBest vinh danh là “Ngôi sao mới”.
Đây là dấu mốc khẳng định vị thế của ô tô Việt trên bản đồ toàn cầu.
Nhà máy ô tô Việt Nam đầu tiên ở nước ngoài
Ngày 4/8/2025, VinFast chính thức đưa vào vận hành nhà máy tại Tamil Nadu, Ấn Độ – cơ sở sản xuất ô tô đầu tiên của Việt Nam ở nước ngoài.
Giai đoạn đầu, nhà máy có công suất 50.000 xe/năm, với khả năng mở rộng lên 150.000 xe.
VinFast đặt mục tiêu biến nơi đây thành trung tâm xuất khẩu lớn sang Nam Á, Trung Đông và châu Phi.
Dự án không chỉ khẳng định tham vọng toàn cầu của VinFast, mà còn đánh dấu bước tiến mới của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam.
Mai Hương
